1. Դո՛ւրս բերեք կարևոր միտք արտահայտող տողերը և մեկնաբանեք։
Մարդը այնքան շատ է խաբում և՛ ինքն իրեն, և՛ ուրիշներին, որ դադարում է դա նկատելուց: Բայց և այնպես ստին անհրաժեշտ է հաղթել:
Հեղինակը ասում է, որ մարդ այնքան շատ է ստում, որ նույնիսկ չի նկատում, թե ինչքան շատ կարող է ստել, դրա համար պետք է ստին հաղթել:
Ինչ հնարավոր է ներել ոչ մի ջանք չթափած և ոչինչ չզոհաբերած մարդուն, չի կարելի ներել նրան, ով արդեն մեծ զոհողությունների է գնացել:
Հեղինակը ասում է, որ եթե ինչ-որ մեկը ջանքը է թափել ինչ-որ բանում, բայց նրա մոտ դա չի ստացվել, դա ներելի է, բայց եթե մարդ ջանք չի թափում և նրա մոտ բան չի ստացվել, դա այդքան էլ ներելի չէ:
Իմ տունը իմ կյանքի ամենաթանկ վայրը է։ Այնտեղ ես ինձ ապահով ու երջանիկ եմ զգում։ Տանը անցնում է ամենաերջանիկ օրերս ընտանիքիս հետ։ Ամեն սենյակ ունի իր պատմությունը և լցված է հիշողություններով։ Տունը միայն շինություն չէ, այն սրտի օջախ է, ուր միշտ ուզում եմ վերադառնալ։ Ես շատ եմ սիրում իմ տունը։ Այն ինձ համար ոչ միայն բնակարան է, այլև սեր ու ջերմություն։ Երբ հեռու եմ տանից, միշտ կարոտում եմ այն և սպասում, թե երբ պիտի վերադառնամ։ Տունն այն վայրն է, որտեղ ես միշտ հանգիստ եմ ու ուրախ։
Դուք չեք կարող այլ բան լինել: Դուք պիտի լինեք հենց այնպիսին, ինչպիսին կաք: Գոյին դուք հենց այդպիսին եք պետք:
Մի անգամ արքան մտնում է այգի և տեսնում տհաճ հոտ արձակող և մեռնող ծառեր, ծաղիկներ, թփեր: Կաղնին ասում է, որ մեռնում է այն ցավից, որ չի կարող այնքան սլացիկ լինել, ինչքան սոճին: Սոճին ասում է, որ իր մահվան պատճառն այն է, որ ինքը չի տալիս այնպիսի բերք, ինչ տալիս է խաղողի որթը: Իսկ խաղողի որթը մեռնում էր այն վշտից, որ չի ծաղկում վարդենու պես: Շուտով արքան գտնում է մի բույս, որը ուրախություն էր պարգևում իր ծաղիկներով և թարմությամբ: Հարցուփորձից հետո, արքան ստանում է բույսի հետևյալ պատասխանը. — Ես այս ամենը ինքնին շնորհ եմ համարում: Չէ՞ որ երբ դու ինձ տնկեցիր, դու ուզում էիր, որ ես ուրախություն պարգևեմ քեզ: Եթե դու կաղնի, խաղող կամ վարդ ուզեիր, դու հենց դրանցից էլ կտնկեիր: Այդ պատճառով էլ ես մտածում եմ, որ ես չեմ կարող լինել այլ բան, բացի նրանից, ինչ որ եմ: Եվ ես աշխատում եմ զարգացնել իմ ունեցած լավագույն որակները:Դու այստեղ ես, որովհետև Գոյը հենց քո կարիքն ուներ, կարիքն ուներ հենց նրա, ինչպիսին դու ես: Հակառակ դեպքում՝ մեկ ուրիշը կլիներ այստեղ: Դու մարմնավորում ես ինչ-որ յուրահատուկ, էական, ինչ-որ շատ կարևոր բան: Քո ինչի՞ն է պետք Բուդդա լինել: Եթե Աստված մի ուրիշ Բուդդայի կարիք ունենար, նա կստեղծեր այնքան Բուդդա, որքան ցանկանար:Բայց նա մեկ Բուդդա է ստեղծել: Եվ դա բավական է: Մինչև հիմա նա չի ստեղծել այլ Բուդդա կամ Քրիստոս: Դրա փոխարեն նա ստեղծել է Քեզ: Հիմա հասկացա՞ր, թե Տիեզերքն ինչպիսի ուշադրության է արժանացրել հատկապես քեզ: Դու ես Ընտրյալը, ոչ թե Բուդդան, Քրիստոսը կամ Կրիշնան:Նրանք իրենց գործն արեցին: Նրանք իրենց ներդրումն ունեցան Գոյի մեջ: Հիմա Դու այստեղ ես, որպեսզի բերես քո ավանդը: Նայիր ինքդ քեզ: Դու կարող ես լինել միայն այն, ինչ որ ես… հնարավոր չէ, որ դու ուրիշ մեկը դառնաս: Դու կարող ես կամ ուրախանալ և ծաղկել, կամ թոշնել՝ չընդունելով քեզ այնպիսին, ինչպիսին կաս:
Առաջադրանքներ
1․ Ո՞ր մտքերն են համապատասխանում առակին: Հիմնավորե’ք:
Չպետք է ավելիին ձգտել, պետք է բավարարվել ունեցածով:Պետք է զարգացնել քո լավագույն որակները:
Մի’ ձգտիր նմանվել ուրիշներին: Ես ընտրել եմ այս տարբերակը, որովհետև մեր առօրյայում շատ մարդիկ կան, որոնք փորձում են նմանվել մյուսներին: Այդ պատճառով նրանք չունեն սեփական մտքեր և կարծիքներ:
Քեզ Աստված ստեղծել է այնպիսին, ինչպիսին ցանկացել է, որ դու լինես:
Ընդունի’ր քեզ այնպիսին, ինչպիսին կաս:
Դու փորձիր Քրիստոս, Բուդդա կամ Կրիշնա դառնալ:
2․ Համաձա՞յն եք հետևյալ մտքի հետ: Պատասխանը հիմնավորե’ք.«Դու ես Ընտրյալը, ոչ թե Բուդդան, Քրիստոսը կամ Կրիշնան…»:
Ես համաձայն եմ այս մտքին, որովհետև ճիշտ չէ, որ քո տեղը որոշումներ և խոսաքցություններ են կատարում:
Բայի այն լրացումները, որ ցույց են տալիս գործողության հետ կապ ունեցող հանգամանքներ, կոչվում են պարագաներ։
Լինում են տեղի, ժամանակի, ձևի, պատճառի, նպատակի, պայմանի, չափ ու քանակի և այլն։
Տեղի պարագա
Բայական անդամի այն լրացումն է, որը ցույց է տալիս գործողության կատարման տեղը։
Պատասխանում է որտե՞ղ հարցին, արտահայտվում է տեղի մակբայով, դերանուններով, տրական , հայցական, բացառական, գործիական, ներգոյականհոլովներով և կապային կապակցությամբ։
Ա․ Կանաչը անցյալ տարվա չոր խոտի տակ ծլել էր արդեն։ Տեղի պարագա՝ “խոտի տակ”
Բ․ Հրացանը մահակի պես ձեռն առած՝ ամեն օր նախիրը սարն էր քշում։ Տեղի պարագա՝ “սարն էր”
Գ․ Մթնաձոր տանող միակ արահետը առաջին ձյան հետ փակվում էր։ Տեղ չի նշվում, այլ ուղղությունը կամ պայմանը
Դ․ Հովիվը բարկանում է շների վրա և նույնիսկ նրանց վրա մահակ բարձրացնում։ Տեղի պարագա՝ “շների վրա”, “նրանց վրա”
Պատասխան՝ Գ․ Մթնաձոր տանող միակ արահետը առաջին ձյան հետ փակվում էր։
Ժամանակի պարագաների ընդգծում
Խաղաղ գիշերով դու կգաս։ Ժամանակի պարագա՝ գործիական հոլովով
Մթնաձոր տանող միակ արահետն առաջին ձյունի հետ փակվում է, մինչև գարուն ոչ մի մարդ ոտք չի դնում անտառներում։ Սակայն Մթնաձորում այժմ էլ թավուտ անտառներ կան, ուր ոչ ոք չի եղել։ Ծառերն ընկնում են, փտում, ընկած ծառերի տեղ նորն է ծլում, արջերը պար են խաղում, սուլում են չոբանի պես, ոռնում են գայլերը, դունչը լուսնյակին մեկնած, վարազները ժանիքով փորում են սև հողը, աշունքվա փտած կաղիններ ժողովում։
Մի ուրույն աշխարհ է Մթնաձորը, քիչ է ասել կուսական ու վայրի։ Թվում է, թե այդ մոռացված մի անկյուն է այն օրերից, երբ դեռ մարդը չկար, և բրածո դինոզավրը նույնքան ազատ էր զգում իրեն, ինչպես արջը մեր օրերում։ Գուցե այդպես է եղել աշխարհն այն ժամանակ, երբ քարածուխի հսկա շերտերն են գոյացել և շերտերի վրա պահել վաղուց անհետացած բույսերի ու սողունների հետքեր։
Հիմա էլ Մթնաձորում մուգ-կանաչ մաշկով խլեզներ կան, մարդու երես չտեսած, մարդուց երկյուղ չունեցող։ Պառկում են քարերի վրա, արևի տակ, ժամերով կարող եք նայել, թե ինչպես է զարկում փորի մաշկը, թույլ երակի պես, կարող եք բռնել նրանց։ Խլեզները Մթնաձորում մարդուց չեն փախչում։
Բարձր են Մթնաձորի սարերը, դրանից է, որ ամռան երկար օրերին էլ արևը մի քանի ժամ է լույս տալիս Մթնաձորի անտառներին։ Եվ երբ հեռավոր հարթավայրում արևը նոր է թեքվում դեպի արևմուտք, Մթնաձորում ստվերները թանձրանում են, սաղարթի տակ անթափանց խավար է լինում, արջերը որսի են դուրս գալիս, վարազներն իջնում են ջուր խմելու, իր որջի առաջ զիլ ոռնում է գայլը, ոռնոցը հազարբերան արձագանքով զրնգում է Մթնաձորում։
Գիշեր է դառնում, և գիշերվա հետ որսի են ելնում Մթնաձորի բնիկները։ Արջը տանձ է ուտում, իրար թաթով են տալիս, թավալգլոր են լինում չոր տերևների վրա, դարան մտնում, հենց որ զգում են վայրի խոզերի մոտենալը։ Արջը գիտե վարազի ժանիքի թափը, նախահարձակ չի լինում։ Եթե տկար մի խոզ ետ մնա մյուսներից, արջը թաթի մի հարվածով ճեղքում է փափուկ վիզը, մի երկու պատառ լափում, լեշը ծածկում չոր ցախով ու տերևներով, քար դնում վրան, փնթփնթալով հեռանում, մինչև լեշը հոտի։
Եթե հանկարծ վարազները լսեն ետ մնացած խոզի ճիչը… Սրածայր թրերի պես շողշողում են ժանիքները, անշնորհք շարժումներով արջին մնում է բարձրանալ կաղնու վրա։ Կատաղի ձիերի պես վարազները վրնջում են, ժանիքներով ակոսում կաղնու տակ, զարկում ծառի բնին։ Մթնաձորի ծերունի անտառապահը մի գարունքի տեսել է վարազի կմախքը, ժանիքը մինչև արմատը խրված ծառի բնում, ծառի ճյուղի արանքում արջի սատկած քոթոթին։
Վայրի վարազի պես էր անտառապահ Պանինը։ Մի հրեշ էր նա անտառապետի տարազով, կոկարդով[1 գլխարկը գլխին։ Անտառում հանկարծ կերևար, փայտահատի կողքին կկանգներ, կնայեր, թե ինչպես նա արագ կացնահար է անում ծառը։ Մեկ էլ, թաքստոցից դուրս կգար, կմռնչար այնպես, որ արջերն էլ էին քնից զարթնում և որջերում մռռում։ Լեղապատառ փայտահատին մնում էր կամ փախչել, կամ օձի պես ծռմռատել Պանինի մտրակի հարվածների տակ։
Պանինը որսորդ Էր։ Վեց շուն ուներ, մեկը մյուսից կատաղի։ Շների հետ որսի էր գնում Մթնաձորի խորքերը։ Ձմռան լուսնյակ գիշերներին, երբ վախից ոչ ոք չէր մոտենում Մթնաձորին, Պանինի շներն անտառի բացատում արջի հետ էին կոխ կենում, կամ հալածում էին խրտնած պախրային։
Պանինը վազում էր շների հետևից, հրճվանքից ճչում։ Գիշերվա որսը նրա համար հարազատ տարերք էր։
Առավոտը բացվում էր, ձյունի վրա արյան շիթեր էին երևում, այստեղ-այնտեղ խառնիխուռն հետքեր, խեղդված գայլի դիակ, կոտրատած ճղներ։ Մի փչակի մոտ նստում էր Պանինը, մինչև շները որսի միսն ուտեն։
Նա սպանած և ոչ մի կենդանու ձեռք չէր տալիս և շներին կշտացնելուց հետո վերադառնում էր տուն։ Եթե ճանապարհին տեսներ մեկին գողացած փայտը շալակին, Պանինի շները պիտի հարձակվեին նրա վրա, հալածեին, մինչև քափ-քրտինքի մեջ կորած, արյունլվա մարդը կարողանար մի տեղ պատսպարան գտնել։
Այսպես էր Պանինը։ Նրա սարսափը հեռուներում էր տարածված։ Նրա մասին բերնեբերան պատմություններ էին անում։ Ոչ ոք չգիտեր ոչ նրա ազգությունը, ոչ հավատն ու ծագումը։ Ասում էին, որ նախկին սպա է, մարդ էր սպանել, նստել էր բանտում, հետո անտառ գնացել։ Հյուսիսի անտառներից մեկում նա իր կնոջն էր սպանել որսի մի գիշեր, ավելի ճիշտ՝ շներին հրամայել էր գզգզել կնոջը։
Այդպես էին պատմում անտառապահ Պանինի մասին։* * *
Գյուղում Ավին լավ որսորդի համբավ ուներ։ Տան ապրուստի մի մասը նա Մթնաձորի խորքերից էր հոգում։ Բացուտներում միրհավ էր որսում, արտերի մոտ կաքավ ու լոր, թակարդ էր լարում աղվեսի համար, երբեմն էլ Մթնաձորի խորքերն էր գնում, ժամերով նստում քարի քամակին, մինչև վարազները ջրի գային։
Ավին նշանը ճիշտ էր բռնում, բերդանիգնդակը վարազի ճարպոտ կողքին մեծ վերք էր բացում։ Վարազը թավալգլոր էր լինում, ցավից ժանիքներով հողը փորում, արմատներ պոկում, հետո խռռոցով գետին ընկնում։
Եվ եթե Պանինից երկյուղ չէր անում, կամ տեղյակ էր լինում, որ անտառապահը Մթնաձորում չի, չոր ցախերից էլ մի շալակ էր անում, ծածուկ մի տեղ պահում գիշերով տուն տանելու համար։
Այդ օրն էլ նա որսի էր գնացել։ Թարմ հետքեր կային ձյունի վրա։ Ավին մի հետքով գնաց և հենց որ բլրակի գլուխը բարձրացավ, տեսավ երկու աղվես։ Մինչև կրակելն աղվեսները փախան։ Այդ Ավու համար վատ նշան էր, որսը հաջող չպիտի լիներ։ Մի քիչ էլ ման եկավ, պախրայի հետք տեսավ, փնտրեց ու չգտավ։ Եվ որովհետև այդ օրը Պանինը անտառ չպիտի գար (նա լսել էր, որ անտառապահը հիվանդ է), Ավին գերադաս համարեց մի շալակ ցախ տանել տուն։
Իրիկնադեմ էր արդեն, երբ Ավին շալակի ցախը դրեց քարին, նստեց մի կոճղի՝ մի քիչ շունչ առնելու։
Որսի մի շուն երևաց, հոտոտեց Ավուն, անցավ։ Ավու շունչը վարն ընկավ։ Երևաց երկրորդ շունը, երրորդը, շների հետևից էլ Պանինը։ Ասես գետնի տակից բուսավ։
Մեկի դեմքը քաթան էր, մյուսինը կարմիր ճակնդեղ։ Պանինը թքոտեց, որպես Մթնաձորի արջ։ Եվ երբ բարձրացրեց կնուտը Ավին էլ մեջքը ծռեց, գլուխը ձեռների մեջ առավ։ Ավուն թվաց, թե Պանինի ձեռքը քարացավ, կնուտը սառեց ձմռան իրիկնապահի ցուրտ օդում. Պանինը կնուտը ետ քաշեց, և երբ Ավին գլուխը բարձրացրեց, նրան թվաց, թե Մթնաձորում մի սատանա է քրքջում։
Երկընտրանքը տարօրինակ թվաց Ավուն։ Կամ քսան ռուբլի տուգանք անտառից փայտ գողանալու համար, կամ էլ Մթնաձորի մի արջ սպանել։ Եվ երբ Պանինը մի անգամ էլ կրկնեց իր առաջարկը, շրթունքները ետ տարավ ու խուլ ծիծաղեց։ Ավին տեղից վեր թռավ, ցախը թողեց և եկած ճամփով ետ գնաց դեպի Մթնաձոր։ Անտառի և ոչ մի արջ Պանինի տուգանքի գինը չուներ։
Ավին նայեց բերդանի պատրոններին, չուխայի փեշերը հավաքեց գոտու տակ, փափախը պինդ կոխեց գլխին։ Նա ձյունի վրայով նույնքան թեթև էր քայլում, ինչքան արջը չոր տերևների վրա։
Մի անգամ ետ նայեց Ավին անցած ճամփին, ոչ Պանինը երևաց, ոչ էլ շները։ Լուսնյակը մեծ ձյունագնդի չափ լույս էր տալիս, արտացոլում էր լուսնի լույսը ձյունի բյուրեղների մեջ։ Ավին պարզ տեսնում էր ծառի բները, եկած ճամփան, ընկած հաստաբուն գերանները։
Իջավ ձորը, լսեց, թե ինչպես սառույցի տակ խոխոջում է ջուրը։ Ջրի ձայնը նրան հիշեցրեց եռման կաթսան, տանը, վառած օջախը։ Տանը երևի սպասում են արդեն։
Հետևից ճյուղի կոտրվելու ձայն լսեց։ Թվաց, թե ձյունի ծանրոցից մի ճյուղ ջարդվեց։ Վեր բարձրանալիս Ավին զգաց, որ մեկը հետևում է իրեն։ Ետ նայեց, մի մարդաբոյ արջ էր կանգնել մի քիչ հեռու, ճյուղն ուսին, չոբանի մահակի պես։
Ավին բերդանը մեկնեց, և երբ արջը թքոտելով դեն գցեց ուսի փայտը, չորքոտանի դարձավ, բերդանը որոտաց, կրակոցի ձայնին ձորերն արձագանք տվին, ծառի ճյուղերից ձյուն թափվեց։ Արջը ոռնաց։ Բերդանի ծխի միջից Ավին տեսավ, թե ինչպես արջը մի ոստյուն արեց, թաթերը բերդանի փողին մեկնեց։
Մթնաձորում սկսվեց անհավասար մի կռիվ մարդու և գազանի մեջ։ Արջը թաթովն էր տալիս, աշխատում գետնով տալ մարդուն։ Ավին մի ձեռքով պաշտպանվում էր նրա հարվածներից, մյուսով փորձում բերդանի փողը արջի երախի մեջ կոխել, կրակել մի անգամ էլ։
Ծառս էր լինում արջը հետևի ոտների վրա, ձյուն շաղ տալիս, ընկնում, բարձրանում։ Հանկարծ արջը բերդանի փողը բերանն առավ, սկսեց կրծոտել։ Ավու ձեռքը սահեց բերդանի վրայով, մատը բնազդաբար սեղմեց կեռ երկաթին, բերդանը մի անգամ էլ որոտաց։ Արջը ոռնաց առաջվանից էլ պինդ, մեջքի վրա ընկավ, գլորվեց, որպես կտրած գերան։ Սառույցին որ հասավ, կանգնեց ոտքի, փորձեց վեր բարձրանալ։
Ավին երրորդ անգամ կրակեց, բերդանի գնդակը խրվեց ձյունի մեջ, վզզաց, ինչպես շիկացած խոփը դարբնոցի ջրաքարում։ Երրորդ կրակոցը նրա բերդանի վերջին ճիչն Էր։ Ավին մինչև վերջ էլ չիմացավ, թե ինչու չորրորդ փամփուշտը բերդանը ներս չառավ։
Արջը ոռնոցով մի ոստյուն էլ արեց։ Ավին շատ մոտ զգաց վիրավոր գազանի տաք շունչը, ծռվեց, և երբ արջը թաղվեց ձյանի մեջ, Ավին ետ վազեց, ձյունի մեջ ընկնելով, վեր բարձրանալով։ Արջը հետևում էր նրան։ Ավին վազում Էր, թռչում գերանների վրայով, ծառի ճղները ճանգռում էին դեմքը սուր մագիլների պես, սայթաքում էր, նորից բարձրանում։ Նրան այնպես էր թվում, թե Մթնաձորի բոլոր գազաններն են վազում իր հետևից։
Ծառի մի ճյուղը փշերը խրեց փափախի մորթուն, փափախն ընկավ։ Հենց այդ վայրկյանին նա մի ծանր հարված զգաց մեջքին, բրդոտ մի թաթ ճանկերը խրեց ծոծրակի մորթու մեջ։ Լսվեց մի կրակոց, բայց Ավին ոչինչ չզգաց։
Պանինը սատանայի պես քրքջում էր, ոտքն արջի դիակի վրա։
Ավին հիմա էլ ողջ է։
Զարհուրանքով կարելի է նայել նրան, երբ փողոցի անցուդարձ անողներից պահված, մի անկյունում քաշված, սրա–նրա համար տրեխ է գործում։
Ավու հագին չուխա է, տրեխներ, սովորական մարմին, առողջ ձեռքեր, որոնք շատ վարժ կաշին են ծակոտում, կաշվի թելերից հանգույցներ անում։ Եվ սովորական մարմնի վրա գլխի տեղ մարդկային գանգ, ամբողջովին կլպված, առանց մազի, առանց մորթու։
Արջը թաթի մի հարվածով ծոծրակի փափուկ մսի մեջ է խրել սուր ճանկերը և վիրավոր արջի ամբողջ զայրույթով իրան քաշել գանգի մորթին, մորթու հետ էլ գլխի մազերը, ունքերը, աչքերն ու քիթը։
Ավին շրթունքներ չունի։ Ոսկորների բաց ճեղքից երևում են ատամները, բաց է քթի խոռոչը, և երբ Ավին համրի պես խոսում է, շունչը քթի խոռոչովն էլ է դուրս գալիս։ Աչքերի խոռոչներում չորացած մսի կտորներ կան, ծառի վրա կիսաչոր, մաշկը ծալ-ծալ եղած ծիրանի պես։
Նրա գանգի վրա ողջ են մնացել միայն ականջները։ Նայում ես և չես կարողանում որոշել՝ ծեր է Ավին, թե դեռ երիտասարդ, որտեղից է գալիս նրա ձայնը, գուցե մարդ չէ, այլ խրտվիլակ, գուցե չուխայի տակ կմախք է և ոչ միս ու մարմին։
Սակայն նրա ձեռքերին միս կա և մաշկ, մատները վարժ շարժումներ են անում, և երբ Մթնաձորի անուն են տալիս, երևում է, որ ատամներն ավելի է դուրս գցում, կոկորդից ընդհատ ձայներ է հանում։
Ու չգիտես՝ զայրանում է, թե ժպտում հին որսորդը…
Առաջադրանքներ
Թավուտ – խիտ, անանցանելի անտառ
Բրածո – հնագույն ժամանակներից պահպանված կենդանի կամ բույսի մնացորդ քարացած վիճակում
Խլեզ – մողեսի նման փոքր սողուն
Բերդանի – որսորդական հին հրացան
Պախրա – վայրի այծ (հավանաբար վայրի կենդանի, նմանվող այծին)
Կնուտ – մտրակ
Լեշ – սատկած կենդանու մարմին
Մրհնչալ – բարձր ու սարսափեցնող ձայն հանել
Ճակնդեղ – բազուկ, կարմիր գազար
Ճղ – ճյուղ, մասնաճյուղ, պոկված շերտ ծառից կամ մաշկից
Տրեխ – կաշվից պատրաստված հողաթափաձև կոշիկ
Չուխա – ավանդական գորշ կամ մուգ բաճկոնաձև հագուստ
Նկարագրություն Մթնաձորի բնությունը և կենդանական աշխարհը
Մթնաձորը նկարագրված է որպես վայրի, կուսական, մարդակյացությունից հեռու անտառային տարածք։ Այն առանձնանում է գեղատեսիլ, մութ և վտանգավոր միջավայրով, ուր ոչ ոք չի համարձակվում մտնել ձմռան ամիսներին։ Տարածքը գեղարվեստորեն համեմատվում է նախապատմական աշխարհի հետ՝ հսկա ծառեր, քարացած բույսերի աշխարհ, կենդանիների ազատ կյանք:
Բնությունը այստեղ մռայլ է, արևը հազվադեպ է թափանցում ծառերի խիտ սաղարթներից։ Ձմեռը երկարատև է, ձյունը խիտ, գիշերները մռայլ, իսկ ցերեկները կարճ։
Կենդանական աշխարհը բազմազան է ու վայրի․Արջեր՝ պարում են, որսում, թաքնվում, խելացի են և զգուշավոր
Վայրի վարազներ՝ ուժեղ են, կատաղի, ժանիքներով հողն են փորում
Գայլեր՝ մռնչում են, ոռնում լուսնի տակ
Խլեզներ՝ սողուններ, մարդկանցից չեն վախենում
Թռչուններ՝ միրհավ, կաքավ, լոր
Պախրա (վայրի այծ)
Մթնաձորի բնությունը բնորոշվում է անբասիր գեղեցկությամբ, բայց միևնույն ժամանակ՝ սարսափեցնող վայրիությամբ
Կոռուպցիան այնպիսիական խնդիր է, որը վտանգում է երկրի արդարությունը, օրենքի գերակայությունը և տնտեսական զարգացումը։ Դա մի երևույթ է, երբ մարդիկ իրենց պաշտոնը կամ դիրքը օգտագործում են անձնական շահ ստանալու համար։ Ցավոք, կոռուպցիան տարածված է շատ երկրներում, այդ թվում՝ երբեմն նաև մեր շուրջը։
Կոռուպցիան կարող է տարբեր ձևերով արտահայտվել։ Օրինակ՝ կաշառք վերցնել կամ տալ, պաշտոններ գնել, անարդար կերպով լավ գնահատական ստանալ կամ որևէ ծառայություն ստանալ առանց հերթի։ Այս ամենը խաթարում է հավասարության և արդարության սկզբունքները։ Այդ պատճառով էլ շատ հաճախ տաղանդավոր ու արժանի մարդիկ չեն հասնում հաջողության, իսկ անարդարներն առաջ են գնում։
Կոռուպցիան հատկապես վտանգավոր է, երբ այն տարածվում է պետական համակարգերում։ Եթե մի երկրում ոստիկանությունը, դատարանները կամ բարձրաստիճան պաշտոնյաները կոռումպացված են, հասարակությունը կորցնում է վստահությունը դեպի պետությունը։ Այդ ժամանակ մարդիկ սկսում են մտածել, որ հնարավոր չէ արդարություն հասնել առանց փողի կամ կապերի։
Կոռուպցիայի դեմ պայքարը սկսվում է ամեն մեկից։ Մենք՝ սովորողներս, պետք է գիտակցենք, որ կոռուպցիան վտանգավոր է և վնասում է ոչ միայն մեզ, այլ ամբողջ հասարակությանը։ Անհրաժեշտ է լինել ազնիվ, չկաշառել և չընդունել կաշառք, և միշտ ձգտել արդար ճանապարհով հասնել նպատակներին։
Եթե բոլորս լինենք ազնիվ ու պատասխանատու քաղաքացիներ, ապա կկարողանանք կերտել մաքուր և արդար հասարակություն։ Միայն այդպես մեր երկիրը կդառնա ավելի ուժեղ ու զարգացած։
Թրաֆիքինգը նշանակում է մարդկանց խաբել կամ ուժով տանել ուրիշ տեղ՝ օգտագործելու նրանց առանց իրենց համաձայնության։ Դա կարող է լինել՝ ստիպել աշխատել առանց վճարելու: Թրաֆիքինգի զոհ կարող են դառնալ բոլորը՝ երեխաներ կամ նույնիսկ մեծահասակ մարդիկ, հատկապես նրանք, ովքեր ապրում են դժվար պայմաններում։ Մարդկանց հաճախ խաբում են՝ խոստանալով լավ աշխատանք, ուսում կամ փող։ Բայց հետո այդ մարդիկ չեն կարողանում փախչել ու ստիպված են անել այն, ինչ նրանց ասում են։ Թրաֆիքինգը հանցագործություն է։ Շատ երկրներ աշխատում են՝ այս խնդիրը լուծելու համար։ Կարևոր է, որ մենք բոլորս իմանանք՝ ինչ է թրաֆիքինգը, որպեսզի կարողանանք պաշտպանել ինքներս մեզ և ուրիշներին։
Ալեքս Ստեփանյանի ուսումնական բլոգ 